Gujarati Current Affairs Part – 3

1. વિશ્વ વેટલેન્ડ ડે

• આપણા ઘર (પૃથ્વી) માટે વેટલેસની મહત્વની ભૂમિકા વિશે વૈશ્વિક જાગૃતિ લાવવા માટે દર વર્ષે 02 ફેબ્રુઆરીએ ‘વિશ્વ વેટલેન્ડ ડે’નું આયોજન કરવામાં આવે છે.
• વર્ષ 1971માં આ દિવસે, ઈરાનના રામસરમાં કેસ્પિયન સમુદ્રના કિનારે ‘કેવેન્શન ઓન વેટલેન્ડ્રસ ઓફ ઈન્ટરનેશનલ ઈમ્પોર્ટન્સ’ (રામસર કન્વેન્શન) પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા.
• રામસર સંમેલનની 16મી વર્ષગાંઠ નિમિત્તે 22 ફેબ્રુઆરી, 1997 ના રોજ વિશ્વ વેટલેન્ડ ડે પ્રથમ વખત ઉજવવામાં આવ્યો હતો.
• વિશ્વ વેટલેન્ડ્રસ ડે સામાન્ય લોકોને પ્રકૃતિ માટે વેટલેન્ડના મહત્વને ઓળખવાની તક પૂરી પાડે છે.
• વર્ષ 2022 માટે આ દિવસની થીમ છે – ‘વેટલેન્ડ એક્શન ફોર પીપલ એન્ડ નેચર’, વર્ષ 2021 માટે આ દિવસની થીમ હતી – ‘વેટલેસ એન્ડ વોટર’ અને વર્ષ 2020 માટે આ દિવસની થીમ હતી – 2020 – ‘આદ્રભૂમિ અને જૈવવિવિધતા’.
• ભેજ અથવા ભેજવાળી જમીન ધરાવતા વિસ્તારને વેટલેન્ડ અથવા વેટલેન્ડ કહેવામાં આવે છે.
• વાસ્તવમાં, વેટલેન્ડસ એવા વિસ્તારો છે જ્યાં પુષ્કળ ભેજ હોય છે અને તેના ઘણા ફાયદા પણ છે.
• વેટલેન્ડ્રસ પાણીને પ્રદૂષણ મુક્ત બનાવે છે. વેટલેન્ડ એ એવો વિસ્તાર છે જે આખા વર્ષ દરમિયાન આંશિક રીતે અથવા સંપૂર્ણપણે પાણીથી ભરેલો હોય છે.
• ભારતમાં વેટલેન્ડ્રસ ઠંડા અને સૂકા પ્રદેશોથી મધ્ય ભારતના ઉષ્ણકટિબંધીય ચોમાસાના પ્રદેશો અને દક્ષિણના ભેજવાળા પ્રદેશો સુધી વિસ્તરે છે.

2. જંગલ વિસ્તાર

• હાલમાં જ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ઈકોનોમિક અફેર્સ દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલા ઈકોનોમિક સર્વેમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે વન વિસ્તાર વધારાના મામલે ભારત વિશ્વમાં ત્રીજા ક્રમે છે.
• ભારતમાં 2010 અને 2020 ની વચ્ચે દર વર્ષે 2,66,000 હેક્ટર જંગલ વિસ્તારમાં વધારો થયો છે. ભારતના કુલ ભૌગોલિક વિસ્તારનો 24% હિસ્સો જંગલોથી ઘેરાયેલો છે.
• વિશ્વના કુલ જંગલ વિસ્તારના 2% ભાગ ભારતમાં છે. સર્વે અનુસાર, સૌથી વધુ જંગલો ધરાવતા દેશોમાં બ્રાઝિલ, કોંગો, પેરુ અને રશિયા છે.
• બ્રાઝિલના કુલ જમીન વિસ્તારનો 59% જંગલોથી આચ્છાદિત છે.
• પેરુનો 57%, કોંગોનો 56% અને રશિયાનો 50% જંગલોથી ઘેરાયેલો છે.
• લગભગ દસ દેશોએ વૈશ્વિક જંગલોમાં 66% યોગદાન આપ્યું છે. મધ્યપ્રદેશ ભારતમાં સૌથી વધુ જંગલ વિસ્તાર ધરાવે છે. ભારતના કુલ જંગલ વિસ્તારના 11% મધ્ય પ્રદેશમાં છે.
• તે પછી અરુણાચલ પ્રદેશ આવે છે જે દેશના કુલ જંગલ વિસ્તારના 9% વિસ્તાર ધરાવે છે. છત્તીસગઢ 8%, ઓડિશા 7% અને મહારાષ્ટ્ર 7% છે.
• રાજ્યના કુલ ભૌગોલિક વિસ્તારની ટકાવારી તરીકે વન કવરની દ્રષ્ટિએ ટોચના પાંચ રાજ્યો છેઃ મિઝોરમ – 85%, અરુણાચલ પ્રદેશ – 79%, મેઘાલય – 76%, મણિપુર – 74% અને નાગાલેન્ડ – 74%.
• 2011 અને 2021 ની વચ્ચે, ભારતમાં અત્યંત ગીચ જંગલ વિસ્તારમાં 20% અને ખુલ્લા જંગલ વિસ્તારમાં 7% નો વધારો થયો છે.
• ‘વન વિસ્તાર’ શબ્દ સરકારી રેકોર્ડ મુજબ જમીનની કાનૂની સ્થિતિનો સંદર્ભ આપે છે, જ્યારે ‘વન કવર’ શબ્દ કોઈપણ જમીન પર વૃક્ષોની હાજરીને દર્શાવે છે.

3. HERMES મિશન

• તાજેતરમાં, HERMES મિશનના સંદર્ભમાં નાસા દ્વારા એક મહત્વપૂર્ણ મિશન સમીક્ષા પસાર કરવામાં આવી હતી.
• HERMES નો અર્થ ‘હેલિયોફિઝિક્સ એન્વાયર્નમેન્ટલ એન્ડ રેડિયેશન મેઝરમેન્ટ એક્સપેરિમેન્ટ સ્યુટ’ છે.
• સમીક્ષામાં નવેમ્બર 2024 સુધીમાં લોન્ચ માટે મિશનની પ્રારંભિક ડિઝાઇન અને પ્રોગ્રામ પ્લાનનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવ્યું હતું.
• HERMES મિશન એ 4 – ઈસ્યુમેન્ટ સ્યુટ છે જે નાસાના ચંદ્ર – ભ્રમણ ગેટવેની બહાર માઉન્ટ કરવામાં આવશે.
• આ મિશન આર્ટેમિસ મિશન તેમજ ચંદ્ર પર કાયમી હાજરી બનાવવાના નાસાના લક્ષ્યોનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ હશે.
• આ મિશન અવકાશના હવામાનનું નિરીક્ષણ કરવામાં અને સૂર્ય દ્વારા સંચાલિત અવકાશમાં થતી વધ-ઘટને શોધવામાં મદદ કરશે.
• અવકાશના હવામાનમાં કણો અને ચુંબકીય ક્ષેત્રોનો સતત પ્રવાહ, કોરોનલ માસ ઇજેક્શન તરીકે ઓળખાતા અબજ-ટન ગેસના વાદળોનો વિસ્ફોટ અને સૌર જ્વાળાઓમાંથી અત્યંત તેજસ્વી પ્રકાશની ઝબકારો જેવી પ્રવૃત્તિઓનો સમાવેશ થાય છે.
• આમાંની કેટલીક અવકાશ હવામાન ઘટનાઓ અવકાશયાત્રીઓ અને રોબોટિક મિશન માટે જોખમ ઉભી કરે છે.
• HERMES ખાસ કરીને પરિવર્તનશીલ વાતાવરણમાં હવામાનની આ ઘટનાઓનો અભ્યાસ કરશે.

4. પી.આર. શ્રીજેશ

• તાજેતરમાં ભારતીય હોકી ગોલકીપર પી.આર. શ્રીજેશને ‘વર્લ્ડ ગેમ્સ એશ્લેટ ઓફ ધ યર, 2021’ એવોર્ડથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે.
• આ એવોર્ડ મેળવનાર તે બીજા ભારતીય અને બીજા હોકી ખેલાડી છે. આ પહેલા ભારતની મહિલા કેપ્ટન રાનીએ વર્ષ 2019 માં આ એવોર્ડ જીત્યો હતો.
• પી.આર. શ્રીજેશ ટોક્યો ઓલિમ્પિકમાં બ્રોન્ઝ મેડલ જીતનાર મેન્સ હોકી ટીમનો ભાગ હતા.
• વર્લ્ડ ગેમ્સ એ ઈન્ટરનેશનલ ઓલિમ્પિક કમિટી સાથે મળીને “ઈન્ટરનેશનલ વર્લ્ડ સ્પોર્ટ્સ ફેડરેશન” દ્વારા દર ચાર વર્ષે આયોજિત મલ્ટી-સ્પોર્ટ ઇવેન્ટ છે.
• આ ગેમ્સનું આયોજન 11 દિવસના સમયગાળા માટે કરવામાં આવે છે, જેમાં 30 થી વધુ રમતોનો સમાવેશ થાય છે.